सोमनाथ ज्योतिर्लिंग

सोमनाथ ज्योतिर्लिंग

12 ज्योतिर्लिंग काय आहे? 
भारतात शंकराची एकूण १२ महत्त्वाची मंदिरे आहेत. त्यांना १२ (द्वादश) ज्योतिर्लिंगे म्हणतात. 
हिंदू धर्मात पुराणांनुसार, शिवलिंग ज्या बारा ठिकाणी स्वतः प्रकट झाले तेथे शिवलिंगांची ज्योतिर्लिंगाच्या रूपात पूजा केली जाते. ही संख्या 12 आहे.

सौराष्ट्र प्रदेशातील श्री सोमनाथ (काठियावाड), श्रीशैल येथील श्री मल्लिकार्जुन, उज्जैनी येथील श्री महाकाल, कारेश्वर किंवा ममलेश्वर, परळीतील वैद्यनाथ, डाकिनीतील श्री भीमाशंकर, सेतुबंधातील श्री रामेश्वर, दारुकावनमधील श्री नागेश्वर, वाराणसी (काशी) मधील श्री विश्वनाथ, गौतमी (गोदावरी) च्या काठावर श्री त्र्यंबकेश्वर, हिमालयातील केदारखंडमधील श्री केदारनाथ आणि पॅगोडामध्ये श्री घृष्णेश्वर.

बारा ज्योतिर्लिंग विषयी थोडीशी माहिती


सोमनाथ
बारा ज्योतिर्लिंगातिल  सोमनाथ हे प्रथम ज्योतिर्लिंगाचे स्थान आहे. हे गुजरात येथे वसलेले असून, याला वेरावळ हा जिल्हा आहे. गिर सोमनाथ जिल्हा वेरावळ येथे सोमनाथ ज्योतिर्लिंग आहे.भारतातीलच नाही तर पृथ्वीवरील पहिले मानले जाणारे हे सोमनाथ ज्योतिर्लिंग आहे. पृथ्वीवर सर्वात प्रथम सोमनाथ ज्योतिर्लिंग होते. गुजरातच्या सौराष्ट्र देशात  वसलेल्या लिंगाला सोमनाथ ज्योतिर्लिंग असे म्हणतात.
शिव पुराणानुसार जेव्हा चंद्रमाला दक्ष प्रजापतीने क्षयरोग होण्याचा शाप दिला होता. तेव्हा येथे बसून चंद्रमानी तप केला. व श्रापापासून मुक्तता प्राप्त केली .
असे पण मानले जाते की या शिवलिंगाची स्थापना चंद्र देवांनी केली आहे. विदेशी आक्रमणामुळे हे शिवलिंग सतरा वेळा नष्ट झाले व पुन्हा व्यवस्थित झाले.व  सतरा वेळा सोमनाथ ज्योतिर्लिंग नष्ट होऊन ते पुर्ववत होते.
गुजरात राज्यातील प्रभापटनम येथे हे मंदिर आहे.  प्रभा पटनम हे ठिकाण गुजरात मधील वेरावळ जिल्ह्यामध्ये येते.  बारा ज्योतिर्लिंगापैकी सर्वात पहिले ज्योतिर्लिंग सोमनाथ हे आहे.  प्राचीन ग्रंथानुसार सोम राजा अर्थात चंद्राने आपल्यावर असलेल्या शापाचे निराकरण याठिकाणी केले. सोम राजा भगवान शंकराच्या  आशीर्वादाने शापातून मुक्त झाला.  म्हणून या ठिकाणाला सोमनाथ हे नाव पडले अशी अख्यायिका आहे. 

सोमनाथ मंदिराचा इतिहास

सोमनाथचे पहिले मंदिर पूर्व-ऐतिहासिक काळापासून अस्तित्वात आहे असे मानले जाते. दुसऱ्यांदा सोमनाथ मंदिरावर सिंधच्या अरब राज्यपालांनी हल्ला केला आणि नष्ट केला जो यादव राजांनी पुन्हा बांधला. गुर्जर राजा नागभट्ट दुसरा याने हे मंदिर लाल दगडांनी बांधले.

1024 मध्ये गझनीच्या महमूदने ते पाडण्याचा प्रयत्न केला, जे पुन्हा बांधण्यात आले, परंतु तीन शतकांनंतर सोमनाथ मंदिर पुन्हा एकदा सुलतान अलाउद्दीन खिलजीच्या सैन्याने उद्ध्वस्त केले, त्यानंतर 1783 मध्ये इंदूरच्या राणी अहिल्याबाई होळकर यांनी मंदिर बांधले. कारण या प्रसिद्ध मंदिराचे मुस्लिमांनी मशिदीत रूपांतर केले होते, मग मशिदीतून मंदिर पुन्हा बांधण्याचे श्रेय राणी अहिल्याबाईंना जाते. 1974 मध्ये सरदार वल्लभभाई पटेल यांनी सोमनाथ मंदिराच्या मूळ जागेवर पुनर्बांधणीचा आदेश दिला आणि सोमनाथ मंदिर आज आपण पाहतो ती स्वातंत्र्योत्तर भारतात बांधलेली भव्य रचना आहे.

सोमनाथ मंदिर दर्शन वेळ

सोमनाथ मंदिराचे दर्शन दररोज सकाळी 6 ते रात्री 9 पर्यंत केले जाते. सोमनाथ महादेव नी आरती येथे सकाळी 7 वाजता, दुपारी 12 वाजता आणि संध्याकाळी 7 वाजता केली जाते. सोमनाथ मंदिरात दररोज संध्याकाळी लाईट अँड साउंड शो दाखवला जातो. संध्याकाळच्या आरतीनंतर येथे तिकिटे मिळू लागतात. हा शो दररोज रात्री 8 ते 9 दरम्यान दाखवला जातो. सोमनाथ मंदिराच्या लाइट आणि साउंड शोची तिकिटे मंदिराच्या आत असलेल्या प्रसाद काउंटरवर उपलब्ध आहेत. कृपया लक्षात घ्या की सोमनाथ मंदिर लाइट आणि साउंड शोसाठी कोणतेही आगाऊ बुकिंग नाही. हे लक्षात ठेवा की शो दरम्यान तुम्ही तुमची बॅग, चावी, कॅमेरा किंवा फोन घेऊ शकत नाही.

सोमनाथला कसे जायचे

खूप कमी गाड्या आहेत ज्या तुम्हाला थेट सोमनाथला घेऊन जाऊ शकतात. बहुतेक गाड्या सोमनाथजवळ 7 किमी अंतरावर वेरावळ स्टेशनवर थांबतात. जर तुमच्या शहरापासून वेरावल पर्यंत ट्रेन उपलब्ध नसेल, तर अहमदाबादला जाणे हा एक चांगला पर्याय आहे. येथून सोमनाथला जाण्यासाठी ट्रेन मिळेल. कृपया सांगा की सोमनाथ स्टेशनपासून मंदिराचे अंतर फक्त 8 किमी आहे. सोमनाथ मंदिरापर्यंत जाण्यासाठी तुम्ही येथून ऑटो बुक करू शकता. ऑटोने जाण्यापेक्षा पायी चालत सोमनाथची ठिकाणे पाहणे चांगले. भालका तीर्थ वगळता इतर सर्व ठिकाणे 1 ते 2 किमी दरम्यान आहेत, जेथे तुम्ही आरामात फिरू शकता. भालका तीर्थासाठी वेरावळ ऑटो बुक करा, आपण जवळच्या सर्व तीर्थक्षेत्रांना भेट द्याल

सोमनाथला भेट देण्याची उत्तम वेळ

सोमनाथ मंदिराला भेट देण्याचा उत्तम काळ म्हणजे ऑक्टोबर ते मार्च. या महिन्यांत येथील तापमान आरामदायक आहे आणि पर्यटन स्थळांसाठी देखील योग्य आहे.

टिप्पण्या

या ब्लॉगवरील लोकप्रिय पोस्ट

श्रावण व्रत

विघ्नेश्वर

महालक्ष्मी मंदिर(अंबाबाई) कोल्हापूर