बैलपोळा
बैलपोळा
मित्रांनो श्रावण महिना हा सण उत्सवांचा दिवस मानला जातो कारण ह्या महिन्यात रक्षाबंधन गोकुळाष्ठमी,गणेशोत्सव असे महत्वाचे सण उत्सव येतात.
बैलपोळा हा सुदधा श्रावण महिन्यात येणाऱ्या अशाच महत्वाच्या सण उत्सवांपैकी एक मानला जातो.हा सण पिठोरी अमावस्येच्या दिवशी साजरा केला जात असतो.
मित्रांनो बैल हा शेतकर्‍यांचा मित्र मानला जातो.शेतातील पेरणीच्या तसेच नांगरणीच्या कामासाठी त्याचा शेतकरी वापर करत असतो.याचसोबत तो बैलगाडी ओढुन शेतातील पिक देखील वाहत असतो.म्हणजेच शेतीतील अनेक कामात तो शेतकरयांच्या कामी येत असतो.
अनेक ग्रामीण भागामध्ये सरज्या ढवळया पवळया अशी अनेक नावे बैलांच्या बैलजोडीची ठेवली जात असतात.
पिकांच्या वाढीच्या आनंदात हा सण शेतकऱ्यांनी बैलांची पूजा करून कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी साजरा केला जातो.पोळा सणाच्या आदल्या रात्री गर्भ पूजा केली जाते. असे मानले जाते की या दिवशी अण्ण माता गर्भधारणा करते. म्हणजेच दुध भात रोपांना भरते. म्हणूनच पोळाच्या दिवशी कोणालाही शेतात जाण्याची परवानगी नसते.
हा उत्सव महाराष्ट्रात विशेषतः विदर्भात मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. तेथे हा उत्सव दोन दिवस साजरा केला जातो. तिथे पहिल्या दिवशी पोळ्याला मोठा पोळा आणि दुसऱ्या दिवसाला तान्हा पोळा म्हणतात.
आपल्या कृषिप्रधान संस्कृतीतील मुख्य घटक असलेल्या मुक्या प्राण्याबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा दिवस म्हणजे बैलपोळा.
बैलपोळा का साजरा करतात.
भारत, जेथे शेती हा उत्पन्नाचा मुख्य स्त्रोत आहे आणि बहुतेक शेतकरी शेतीसाठी बैलांचा वापर करतात. म्हणूनच शेतकरी हा सण साजरा करतात आणि जनावरांचे आभार मानतात. पोळा मोठा पोळा आणि छोटा पोळा अशा दोन प्रकारे साजरा केला जातो. मोठ्या पोळ्यात बैलाची सजावट करून त्याची पूजा केली जाते, तर लहान पोळ्यात मुले शेजारच्या घरोघरी खेळणी बैल किंवा घोडे घेतात आणि मग त्यांना काही पैसे किंवा भेटवस्तू दिल्या जातात.
महाराष्ट्रात बैलपोळा साजरा करण्याची पद्धत.
- पोल्याच्या पहिल्या दिवशी शेतकरी त्यांच्या बैलांच्या गळ्यातील आणि तोंडातून दोर काढून टाकतात.
- यानंतर त्यांच्यावर हळद, बेसन ची पेस्ट लावली जाते, ते तेलाने मालिश केले जाते.
- यानंतर त्यांची गरम पाण्याने आंघोळ करतात. जर जवळ नदी, तलाव असेल तर त्यांना तिथे नेऊन अंघोळ केली जाते.
- यानंतर त्यांना बाजरीपासून बनवलेली खिचडी दिली जाते.
- यानंतर बैलांची चांगली सजावट केली जाते, त्यांची शिंगे रंगीत केली जातात.
- त्यांना रंगीबेरंगी कपडे घातले जातात, विविध प्रकारचे दागिने, फुलांचे हार त्यांच्याकडून घातले जातात. छान सुदंर अशी शाल त्या बैलांवर चढवली जाते.
- या सर्वांसह, कुटुंबातील सर्व लोक नाचत आणि गात राहतात.
- या दिवसाचा मुख्य उद्देश हा आहे की बैलांच्या शिंगांमध्ये बांधलेली जुनी दोरी बदलून नवीन पद्धतीने बांधली जाते.
- गावातील सर्व लोक एकाच ठिकाणी जमतात, आणि सजवलेले प्राणी आणतात. या दिवशी प्रत्येकाला आपले बैल पाहण्याची संधी मिळते.
- मग त्या सर्वांची पूजा केल्यानंतर संपूर्ण गावात ढोल -ताशांच्या गजरात मिरवणूक काढली जाते.
- या दिवशी घरात खास पदार्थ तयार केले जातात, या दिवशी पुरण पोळी, भजी, श्रीखंड, भाजी पोळी, कडी, वरण-भात आणि पाच प्रकारच्या भाज्या मिसळून भाजी तयार केली जाते.
- अनेक शेतकरी या दिवसापासून पुढील शेती सुरू करतात.
- या दिवशी अनेक ठिकाणी जत्रांचे आयोजनही केले जाते, येथे विविध प्रकारच्या स्पर्धा आयोजित केल्या जातात, जसे व्हॉलीबॉल, कुस्ती, कबड्डी, खो-खो इ.
टिप्पण्या
टिप्पणी पोस्ट करा